Związki małżeńskie z natury swojej przechodzą dynamiczne okresy nierzadko w postaci trudnych sytuacji zewnętrznych ( na przykład utrata pracy lub choroba) jak też naturalnych kryzysów rozwojowych (Wojciszke, 1994). Stąd zdolności komunikacyjne stają się istotną zmienną wpływającą na możliwości pary w ich przezwyciężaniu, a udzielanie wsparcia i zaangażowanie są często wskazywane w literaturze jako czynniki o istotnym znaczeniu dla jakości związku i jego trwałości (Rostowski, 1987; Ryś, 1999; Tryjarska, 2003). Niezależnie od zgłaszanych problemów w procesie terapii zwykle zasadnym jest ustalenie poziomu i przyczyn zaburzenia komunikacji.
Wyniki badań potwierdzają pewną trwałość stylów komunikacji, co zdaje się sugerować ich zależność od czynników osobowościowych. Jeśli na początku związku pojawiają się dysfunkcyjne wzory komunikacji to należy oczekiwać, że z czasem będą się raczej utrwalać. Sytuacje , w których dysfunkcje w komunikacji znikają spontanicznie z biegiem czasu należą do rzadkości. Dla trwałości związku dobrze rokują następujące parametry komunikacji: niski poziom pobudzenia w trakcie dyskusji konfliktowych, korzystna proporcja komunikatów pozytywnych i negatywnych, poczucie wspólnoty, wzajemna czułość i brak negatywnych ocen partnera (Gottman i Levenson, 1986). Czynnikiem powodującym problemy w związku są braki w umiejętnościach słuchania i rozwiązywania nieporozumień komunikacyjnych (Epstein i Baucom, 2002). Komunikacja w związku wymaga też pewnej zdolności w opisywaniu swoich stanów emocjonalnych, jasnego określania problemu czy też posiadania i umiejętności wyrażania własnego zdania.
Badania wskazują także na pewne stałe tendencje we wzorcach komunikowania się, niezależne od bieżącej sytuacji pary. I tak chociażby poziom odpowiedzi na komunikaty pozytywne jest podobny u par niezadowolonych i zadowolonych (Margolin i Wampold, 1981). We wszystkich związkach niezależnie od poziomu zadowolenia zauważa się także inną zależność- żony w procesie komunikacji częściej niż mężowie domagają się, a mężowie wycofują. Podobnie powszechnie obserwowaną w badaniach jest tendencja do odpowiedzi wrogością na wrogość (Turgeon, Julien i in., 1998). Komunikacja ma nie tylko służyć wzajemnemu informowaniu, ale także wzmacnianiu bliskości. Otrzymywanie wzmacniających wiadomości wzbudza dobre samopoczucie i buduje poczucie bezpieczeństwa w związku (Sieburg, 1985). Zadaniem małżonków jest ustalić właściwy wzór komunikacji w związku nawet wtedy, a właściwe zwłaszcza wtedy, gdy występują istotne różnice w stylach komunikacji pomiędzy nimi. Styl konwersacyjny ujawnia się w kodowaniu lub kształtowaniu wiadomości, oraz jej interpretowaniu (Tannen,1986).
Na szczególną uwagę w procesie terapii zasługują trzy wymiary komunikacji : wsparcie, zaangażowanie i deprecjacja. Od ich poziomu bowiem zależy w dużej mierze jakość komunikacji w związku. Wsparcie manifestuje się poprzez okazywanie szacunku, docenianie, przejawianie zainteresowania, aktywne uczestnictwo w rozwiązywaniu problemów. Zaangażowanie opiera się na umiejętności tworzenia atmosfery zrozumienia i bliskości. Ważnym komponentem tego wymiaru są emocjonalne zachowania wobec partnera wskazujące na uznanie jego wyjątkowości . Osoba zaangażowana dba o jakość wspólnego bycia razem, i stara się zapobiegać konfliktom. Deprecjacja widoczna jest w zachowaniach agresywnych wobec partnera. W komunikacji przewagę ma wówczas chęć zdominowania i brak poszanowania godności partnera. Nasilenie tego ostatniego wymiaru jest charakterystyczne dla par stale i trwale skonfliktowanych.
Literatura cytowana:
- Epstein N.B., Baucom D.H. (2002). Enhanced cognitive- behavior therapy for couples: A contextual approach. Washington, DC: American Psychological Association
- Gottman J.M., Levenson R.W. (1986). Assessing the role of emotion in marriage. Behavioral Assessment, 8, 31-48.
- Margolin, G., Wampold, B.W.(1981).Sequential analysis of conflict and accord in distressed and nondistressed marital partners. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 49, 554- 567.
- Rostowski, J.(1987). Zarys psychologii małżeństwa. Warszawa: PWN
- Ryś, M.(1999). Psychologia małżeństwa w zarysie. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno- Pedagogicznej MEN.
- Sieburg, E. (1985). Family Communication: An Integrated Systems Approach. New York: Gardner Press.
7.. Tannen, D.(1990). You Just Don’t Understand: Women and Men in Conversation. New York: Ballantine Book.
8.. Tryjarska, B.(2003).Komunikacja między małżonkami niezadowolonymi ze związku. Nowiny Psychologiczne, 4,5-14.
- Turgeon, L., Julien, D., Dion, E.(1998). Temporal linkages between wives pursuit and husbands withdrawal during marital conflict. Family Process, 37, 323-334.
10. Wojciszke B.(1994). Psychologia miłości. Gdańsk: GWP.
Autor: Wojciech Stefaniak . Więcej na : wojciechstefaniak.com.pl